Prezident İlham Əliyevin “Dünya, Avropa və İtaliya haqqında bilgilər” mövzusuna həsr olunmuş Beynəlxalq Çernobbio Forumunda Ukrayna ərazisində qazın tranzitinin davam etdirilməsi ilə bağlı Rusiya, Ukrayna və Avropa təsisatları tərəfindən Azərbaycana edilən müraciətlərə dair bəyanatı bir daha ölkəmizin siyasi və iqtisadi statusuna dəlalət edir. Bu, onu göstərir ki, Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyində etibarlı tərəfdaş olaraq qalır və o heç vaxt neft və qazı özünün xarici siyasətində təzyiq alətinə çevirməyib.
Bu, onu göstərir ki, Ukrayna ərazisindən qaz tranziti məsələsi Rusiya və Avropa arasında enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı uzun müddətdir davam edən gərginliklər fonunda hələ də aktuallığını saxlayır. Bu kontekstdə Azərbaycanın enerji resurslarına olan maraq artıb, çünki Azərbaycan regionda böyük qaz ehtiyatlarına malik ölkədir və onun qaz kəmərləri Avropanın enerji təhlükəsizliyi üçün əhəmiyyətli bir alternativ hesab edilir. Bu baxımdan rəsmi Bakı əlindəki imkanlardan istifadə edib Ukraynanı və bu müraciətdə iştirak edən digər tərəfləri dəstəkləmək istəyir. Çünki qazın tranziti dayanarsa bu, Ukraynanın qazpaylayıcı sisteminin tamamilə iflic olacağı deməkdir.
Rusiya, Ukrayna və Avropa təsisatlarının Azərbaycana qazın tranziti ilə bağlı müraciət etməsinin bir neçə mümkün səbəbi ola bilər. Birincisi, Rusiya və Avropa arasında enerji məsələləri, xüsusilə də qazın Ukrayna vasitəsilə tranziti uzun illərdir mübahisə mövzusudur. Rusiya, xüsusilə Ukrayna ilə yaşanan gərginliklərdən sonra, qazını Avropaya çatdırmaq üçün yeni tranzit yolları axtarır. Azərbaycan Cənub Qaz Dəhlizi vasitəsilə qazın Avropaya çatdırılmasında mühüm rol oynaya bilər.
İkincisi, Ukrayna öz ərazisindən keçən qaz tranzitinə alternativ yolların tapılmasından narahatdır. Əgər Rusiya, Ukrayna ərazisindən keçən qaz tranzitini tamamilə dayandırmaq qərarına gəlsə və ya bu tranzit əhəmiyyətini itirsə, Ukrayna iqtisadi itkilərlə üzləşəcək. Bu səbəbdən Ukrayna Azərbaycanın qaz resurslarından istifadə edərək öz tranzit şəbəkəsini genişləndirmək və ya mövcud tranzit marşrutlarına alternativlər tapmağa çalışa bilər.
Hazırda Avropa İttifaqı Rusiyadan enerji asılılığını azaltmaq üçün bir çox layihə həyata keçirir və Cənub Qaz Dəhlizi bu istiqamətdə strateji əhəmiyyət kəsb edir. Rusiya ilə yaşanan siyasi və iqtisadi gərginliklər fonunda Avropa təsisatları Azərbaycanın qaz təchizatı potensialını artırmaq üçün vaxtaşırı Bakıya müraciətlər edir. Bu, həmçinin Ukrayna vasitəsilə alternativ qaz marşrutlarının yaradılmasına da təkan verə bilər. Çünki Azərbaycan son illərdə regional enerji siyasətində daha böyük rol oynamağa başlayıb. Onun həm Avropa, həm də Rusiya ilə olan münasibətləri balanslıdır və bu da onu regional enerji bazarında strateji oyunçuya çevirir.
